Kunnen Katholieken hier op aarde zeker zijn van hun zaligheid?

Deze tekst is geschreven naar aanleiding van een vraag van een lezer.

Protestanten menen over het algemeen dat je als Christen zeker kan zijn van je zaligheid. Ze baseren dit op onder andere de volgende teksten. Rom. 5, 9: "Veel meer dan, zijnde nu gerechtvaardigd door zijn bloed, zullen wij door hem behouden worden van de toorn". Op zich behoeft dit geen zekerheid te betekenen, maar het kan ook een groot vertrouwen betekenen. Aangezien het vooral teksten van St. Paulus zijn, die doen zien, dat men de heiligmakende genade en daardoor het recht op de hemel kan verliezen, kán het ook alleen maar een groot vertrouwen betekenen. St. Paulus drukte zich wel meer zo uit. In 2 Tim. 4, 7-8 lijkt hij wel zeker te zijn van zijn zaligheid: "Ik heb de goede strijd gestreden, ik heb de loop geëindigd, ik heb het geloof behouden; voorts is mij weggelegd de kroon der rechtvaardigheid, welke mij de Here, de rechtvaardige Rechter, in die dag geven zal." Toch is dat slechts een groot vertrouwen, want in 1 Cor. 4, 4 zegt hij: "Want ik ben mijzelve van geen ding bewust, doch ik ben daardoor niet gerechtvaardigd; maar die mij oordeelt is de Here." 1 Joh. 3, 9 zou die zekerheid óók leren: "Een iegelijk, die uit God geboren is, die doet de zonde niet; want zijn zaad blijft in hem, en hij kan niet zondigen; want hij is uit God geboren." Hier lijkt geleerd te worden, dat als men de genade eenmaal heeft ontvangen, deze niet meer door een doodzonde verloren kan gaan. Niettemin zagen we verschillende teksten, die zeggen, dat het wel kan. Ja, zelfs even tevoren zegt Johannes zelf in Joh. 2, 28: "En nu kinderkens, blijft in hem". Men kan dus de gemeenschap met God van de heiligmakende genade verliezen, want anders behoefde deze aansporing niet gedaan te worden. We kunnen bovenstaande tekst daarom als volgt verklaren: Zolang men de heiligmakende genade bezit, doet men geen doodzonde, want zodra men een doodzonde doet, gaat zij op hetzelfde ogenblik verloren.


Ook wordt wel gezegd dat Christus zelf deze zekerheid leerde toen Hij zei: "Mijne schapen horen mijne stem, en ik ken ze, en zij volgen mij, en ik geef hun het eeuwige leven, en zij zullen niet verloren gaan in der eeuwigheid, en niemand zal ze uit mijne hand rukken. Mijn Vader die ze gegeven heeft, is meerder dan allen, en niemand kan ze rukken uit de hand mijns Vaders." (Joh. 10, 27-29). Hier wordt gezegd, dat er uitverkorenen zijn tot het eeuwige leven. Van eeuwigheid is door God vastgesteld, wie dat zijn, en daarom aan Hem bekend. Of het aan de uitverkorenen zelf bekend is, wordt niet gezegd. Daar de zekerheid van de zaligheid niet voortvloeit uit het bezit van de genade, welke men door het geloof deelachtig wordt, zoals de Protestanten leren, maar wel aan God bekend is, kan men het slechts door een bijzondere openbaring van God te weten komen, zoals bijv. aan de moordenaar die naast Jezus aan het kruis hing.

Volgens de Protestanten kan wie de geloofsgenade bezit nooit door eigen schuld verloren gaan. Het tegendeel blijkt uit de talloze vermaningen en aansporingen om de genade niet te verliezen, bijv. Joh. 15, 4: "Blijft in mij, en ik in U." 2 Cor. 6, 1: "En wij als medearbeidenden, bidden U ook, dat gij de genade Gods niet tevergeefs moogt ontvangen hebben." Hebr. 10, 28-29: "Als iemand de wet van Mozes heeft te niet gedaan, die sterft zonder barmhartigheid onder twee of drie getuigen; hoeveel te zwaarder straf, meent gij, zal hij waardig geacht worden, die de Zoon Gods vertreden heeft, en het Bloed des testaments onrein geacht heeft, waardoor hij geheiligd was, en de Geest der genade smaadheid heeft aangedaan?" 1 Cor. 9, 26,27: "Ik loop dan alzó, niet uit de lucht slaande; maar ik bedwing mijn lichaam en breng het tot dienstbaarheid, opdat ik niet enigszins, daar ik anderen gepredikt heb, zelf verwerpelijk worde."

Het blijkt ook hieruit dat God zijn genade óók geeft aan wie verloren gaan, dat men verder niet zeker is van zijn uitverkiezing, en dat men tenslotte door goede werken de hemel kan verdienen. Zonden waardoor de heiligmakende genade verloren gaat, noemen de Katholieken doodzonden, omdat aldus het nieuwe leven van het kindschap Gods verloren gaat. Doodzonde doen we wanneer we de wet van God in een grote zaak met volle kennis en met vrije wil overtreden. Wanneer dus de overtreding in grote mate in strijd is met de eer van God, grote schade toebrengt aan de maatschappij, de Kerk, de Staat of het geestelijk of tijdelijk welzijn van onszelf. Te denken is bijvoorbeeld aan godslastering, heiligschendende Biecht of Communie, verzuim van ze zon- en feestdagenplicht, opstand tegen kerkelijk of burgerlijk gezag, grote diefstal, zelfmoord, onkuisheid, dronkenschap, etc. Toch is niet altijd helder of iets nu een doodzonde is of niet, bij onzekerheid moet er vanuit gegaan worden dat iets geen doodzonde is. Wanneer we na doodzonde weer in een staat van genade willen komen moeten we Biechten opdat onze zonden vergeven worden, en Jezus belooft: “Zo gij iemands zonden vergeeft, dien worden zij vergeven; zo gij iemands zonden houdt, dien zijn ze gehouden”(Joh. 20: 23).

Deze onzekerheid, dat we de eens ontvangen genade kunnen verliezen, doet geen afbreuk aan de blijdschap van het evangelie, zoals men wel beweert. Al verlangt God medewerking met de genade, behoeven de goede werken toch niet op te wegen tegen het loon, wat ook niet kan, en helpt Hij daarbij krachtig. Aldus kan medewerking met de genade juist een zeer groot vertrouwen verschaffen van te zullen volharden. Daarnaast doet het ons des te meer oppassen en de zonde ontvluchten en ook alles wat tot zonde kan verleiden.

Of we na de dood eerst in het vagevuur komen of direct naar de hemel gaan is onszelf niet bekend. Van de heiligen, die heilig verklaard zijn, mogen we op grond van de uitspraak van de Kerk geloven dat ze na hun dood direct naar de hemel gingen. Van onszelf kunnen we hier niet zeker van zijn. De tijd in het vagevuur duurt korter naarmate we minder zonde gedaan hebben, meer goede werken gedaan hebben en naarmate meer mensen voor onze zaligheid bidden en offers opdragen (H. Mis voor iemand laten lezen). Het vagevuur is de weg naar de hemel waar alle zonde en onreinheid uitgezuiverd worden, we ondergaan er de tijdelijke straffen die we verdiend hebben door onze zonde. Maar het is ook de zekere weg richting de hemel, zij die in het vagevuur zitten komen vroeger of later in de hemel. De hemel is ons vaderland waar we naar uitzien.