De weelde katholiek te zijn

Echt genieten van een goede maaltijd kun je des te beter wanneer je ook weet wat het is om wekenlang op water en brood te leven. Je bent je meer bewust van je eigen rijkdom wanneer je ook armoede hebt gekend. Mijn armoede was een protestants-gereformeerde armoede. Een theoloog uit het milieu waaruit ik afkomstig ben, zei eens dat het “een diepe weelde is gereformeerd te zijn”. Hij heeft vast niet geweten hoe groot de weelde is Rooms-katholiek te zijn! Hierbij enkele van die katholieke schatten die ik tot mijn vreugde heb leren kennen, terwijl ik vroeger vooral de gereformeerde visie kende en een vertekend beeld van het katholieke geloof had.

Wanneer iemand zou vragen ‘Laat mij eens een mens zien?’, dan kun je niet anders dan een man én een vrouw laten zien - twee facetten van het mens zijn. ‘In den beginne’ gaf God de eenheid tussen man en vrouw in het Heilig Huwelijk. Twee vlees wordt één vlees. Heel letterlijk, zoals een mens bestaat uit een hoofd en onlosmakelijk daarmee verbonden een lichaam, zo is ook het Huwelijk een eenheid van man en vrouw, een organische en werkelijke eenheid. Dit is een groot mysterie, een wonderschone band die een weerspiegeling is van de eenheid van Christus en Zijn bruid, de Kerk.


Onder invloed van de Reformatie kwam echter het contractdenken. Het Huwelijk werd gezien als een wederzijdse afspraak, een contract, dat ook weer ontbonden kan worden. Het overgrote deel van de protestanten gelooft dat het Huwelijk door overspel van een van beide echtlieden ontbonden wordt, waarna de onschuldige partij mag hertrouwen. Wie de onschuldige is, lijkt me in veel gevallen onmogelijk te bepalen, maar dat terzijde. Er zijn natuurlijk veel getrouwde protestanten die elkaar hun leven lang trouw blijven, maar hun theologische basis voor het Huwelijk is zwak, omdat ze niet langer uitgaan van het verbondsmatige denken.

Gelukkig heeft het concilie van Trente zich duidelijk hiertegen uitgesproken: “Als iemand zegt: dat de Kerk dwaalt, toen zij leerde en leert in overeenstemming met de evangelische en apostolische leer dat de huwelijksband wegens overspel van één der echtgenoten (...) niet kan worden ontbonden, hij zij verdoemd.”, zoals staat in de Canones over het sacrament van het huwelijk. Misschien goed om naast alle spreken over het Tweede Vaticaans Concilie ook te spreken over het concilie van Trente.

Door de zonde is er een afstand tussen God en de mens gekomen. Door de verzoening wil God de liefdesband tussen Hem en de mens, Zijn beeld, weer herstellen en vernieuwen. Deze verzoening wordt middellijk tot stand gebracht. In het Oude Verbond door de offers van dieren. De Jood wist als hij in de tempel geweest was en de priester geofferd had dat hij dan verzoend naar huis ging. Wanneer de priester je rein verklaarde, wist je zeker dat het weer goed is tussen jou en God. Het Nieuwe Verbond is niet anders. Niet voor niets zegt Jezus tegen zijn discipelen: “Zo gij iemands zonden vergeeft, dien worden zij vergeven; zo gij iemands zonden houdt, dien zijn zij gehouden”.

Zo niet voor de protestant. Velen verkeren in onzekerheid over de vergeving van hun zonden. Ze bidden God wel om vergeving van hun zonden, maar zeker onder veel calvinistische protestanten verkeren velen in onzekerheid omtrent hun heil, de verzoening met God door de vergeving van de zonde. Ik ben bang dat achter de protestantse visie een vorm van individualisme schuilt: ‘ ik heb niemand nodig, en al helemaal de Kerk niet of de dienaar van de Kerk.’

De katholiek is wat dat betreft beter af. Hij zoekt vergeving op de manier die Christus bedoeld heeft. En door zijn zonden bij een priester te belijden krijgt de Katholiek ook een lesje in nederigheid. Maar hij wordt door dit sacrament ook verzekerd dat zijn zonden vergeven zijn en hij hoeft niet af te gaan op een subjectief ‘gevoel’. Ten laatste, de katholiek kan ook advies krijgen hoe hij deze zonden in de toekomst het beste vermijden kan en welke vorm van boetedoening gepast is.

De gelovigen zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden als leden van één lichaam, de gemeenschap der heiligen. Als één lid lijdt, dan lijden alle leden mee en ze hebben alles gemeenschappelijk. Ze bidden ook voor elkaar en brengen zo niet alleen hun eigen, maar ook de noden van de ander voor God. Het unieke is nu dat hierbij zelfs de dood geen scheiding kan brengen, omdat Christus de dood heeft overwonnen, een overwinning waarin alle Christenen delen.

Protestanten bidden wel voor elkaar, maar bij de dood houdt alles op. En dat terwijl we toch uit de Heilige Schrift zelf weten dat de heiligen daar boven voor ons bidden. En zelfs de rijke man, in de gelijkenis van de arme man en de rijke Lazarus, denkt nog aan zijn broers die nog op aarde zijn. Het beleven van iets als, gemeenschap der heiligen, is natuurlijk ook wel erg ingewikkeld geworden wanneer je verdeeld bent over meer dan 10.000 verschillende denominaties.

Zonder leiding is een schip stuurloos en breken er al snel gevechten uit over de te volgen koers. Bedrijven hebben een directeur nodig die knopen doorhakt en zegt wat er verwacht wordt van de medewerkers. Zo is ook de Kerk op aarde stuurloos zonder geestelijke leiding. Christus heeft de Kerk dan ook niet stuurloos achtergelaten, maar heeft de apostelen gezag gegeven om Zijn Kerk te leiden in grazige weiden. Daarom is het alsof we Christus zelf horen, wanneer de apostelen en hun opvolgers tot ons spreken.

Een protestant is zelf het hoogste gezag wanneer het erom gaat de Schrift uit te leggen. Hijzelf bepaalt of de leer van de Kerk correct is of niet. Niet gek dat er zo’n verwarring is in allerlei protestantse kerken. Je weet niet meer wie je geloven moet, bij zo veel elkaar tegensprekende uitleggingen.

Aangezien Christus gezegd heeft dat de poorten van de hel de Kerk niet zullen overweldigen, betekent dit dat Zijn Kerk nooit kan ophouden te bestaan. Maar wanneer de Kerk ooit ontrouw zou worden, door ketterij te leren, dan zou ze ophouden te bestaan; want dan zou ze ophouden om Christus’ Kerk te zijn. Daarom kan de Kerk geen dwaling leren, wat betekent dat alles wat ze als volkomen waar definieert (de dogma’s), de waarheid is.

Gode zij dank, God zelf houdt zijn Kerk in stand, ondanks menselijk falen en mede door de sacramenten en het werk van Zijn dienaren in de Kerk. Daarom is het een weelde Katholiek te zijn.